Dysfagie kan bij verschillende ziektebeelden optreden. Tijdens de COIVID-19 pandemie werd het veel gezien bij patiënten die op de intensive care opgenomen waren geweest. COVID-19patiënten hebben al een hoog risico op ondervoeding door een vermindering van de voedselinname, symptomen van misselijkheid, diarree en verlies van reuk en eetlust. Daar bovenop komen slikklachten bij bijna een derde van de COVID-19 patiënten voor die beademd werden op de IC. Deze slikproblemen kunnen aanhouden tot lang na het verwijderen van de beademingsbuis. Deze patiënten herstellen van COVID-19 in medische specialistische revalidatiecentra en zijn zwak en kwetsbaar. Er blijft vaak sprake van slikproblematiek en een noodzaak tot gebruik van medische voeding. Daarnaast is er veel begeleiding nodig bij de uitvoering van alledaagse activiteiten. Een multidisciplinair team van onder meer diëtisten, logopedisten en fysiotherapeuten, is nodig voor de revalidatie.
Voeding is van groot belang bij de zorg voor patiënten met COVID-19. Niet alleen in het ziekenhuis, maar ook bij revalidatie en in de thuissituatie. Preventie en behandeling van ondervoeding staat daarbij voorop. Slikklachten en dysfagie staan vaak op de voorgrond en kunnen de kans op het ontstaan van ondervoeding vergroten omdat ze de voedselinname negatief beïnvloeden. De Voedingstherapie is gericht op het verbeteren van:
Medische voeding die rijk is aan energie en eiwitten is hierbij geïndiceerd. Deze voeding kan op advies van de logopediste een aangepaste consistentie hebben. Daarnaast moet er veel aandacht zijn voor het verbeteren van de slikfunctie, de spierkracht en de conditie van de patiënt.
Achmed is 67 jaar, net gepensioneerd en woont met zijn vrouw in een eengezinswoning. Hij werd opgenomen voor COVID-19-revalidatie nadat hij 15 dagen op de intensive care (IC) had gelegen. Zijn conditie is sterk achteruitgegaan. Hij was voor zijn opname al bekend met hypercholesterolemie en diabetes type 2. Hij woog bij opname in de revalidatiekliniek 103 kg bij een lengte van 1,75 m, maar dat was 7 kg minder dan voor de IC-opname. Op de IC is hij gevoed via een neus-maagsonde. Sondevoeding is gestopt toen hij van het ziekenhuis naar een revalidatiecentrum ging.
Achmed heeft problemen met slikken en daardoor krijgt hij met gewoon eten veel te weinig energie en eiwitten binnen. Aanpassing van de consistentie van voeding (fijngemalen en smeuïg) en dranken (matig vloeibaar) is noodzakelijk. Achmed is zwak en bewegen is alleen mogelijk onder toezicht en met een rollator. Maar hij is vastbesloten weer op te knappen bij de revalidatie en heeft als doel weer zelfstandig thuis te kunnen functioneren. De fysiotherapeut gaat met hem aan de slag en de diëtist constateert ondervoeding en schrijft een energie- en eiwitverrijkte voeding voor met aanvullende drinkvoeding (3 maal daags) en veel aandacht voor de consistentie van de voeding. De logopedist wordt in consult geroepen om het slikvermogen te verbeteren. Achmed wordt uiteindelijk 6 weken na opname in de kliniek ontslagen. Hij slikt weer probleemloos, kan weer zonder hulpmiddelen lopen en is 2,7 kg aangekomen. Er wordt een verwijzing gemaakt voor de eerstelijns diëtist en eerstelijns fysiotherapeut voor verdere begeleiding.
Geïnteresseerd in meer casussen? Vraag hier het casusboekje “Medische voeding in de praktijk” aan. vnfkd@vnfkd.nl
